امشب ماه بر بلندای آسمان شمارش ثانیه ها را برای دمیدن پگاه به انتظار می نشیند. در این شب سفره های مهربانی در انتظار زایش خورشید گسترده می شود. امشب، یلداست، دیرینه آیینی که تمامی ایرانیان را در سراسر جهان بهم پیوند می زند.

"شب یلدا" یا "شب چله"، شب اول فصل زمستان و ساعات پایانی روز آخر پاییز است. این شب ، بلندترین شب سال در نیم کره شمالی زمین به شمار می رود که با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیش‌تر و طول شب کوتاه ‌تر می ‌شود.

"یلدا" واژه ای سریانی که اصل آن از زبان سامی در دوران ساسانیان وارد زبان پارسی شد. این لغت به معنای میلاد، زایش، زاد روز و یا تولد است . در واقع ولادت خورشید( مهر و میترا ) که رومیان آن را ناتالیس انویکتوس یعنی روز تولد مهرشکست ناپذیر، نامیده اند.

فردوسی شاعر حماسی ایران پیشینه این آیین (یلدا یا خورروز) را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران (کیانیان که از سیستان پارس برخاسته بودند) نسبت داده است.

این شب، یلدا نامیده شد چرا که در باور ایرانیان باستان، فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلند تر می‌شود و تابش نور ایزدی فزونی می ‌یابد، بدین دلیل در آن زمان آنها آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌ خواندند که در پایان آن تاریکی شکست می خورد و روشنایی پیروز و خورشید نمایان می شود و به یمن این اتفاق فرخنده جشن بزرگی برپا می کردند. آیین شب یلدا برگرفته از این باور کهن است که ریشه در رویدادی کیهانی دارد.

ایرانیان باستان در اجرای آیین های شب یلدا، بسیار مقید و معتقد بودند که در این شب خواب از چشم می رود و بیداری تا بامداد ادامه دارد تا در طلوع خورشید از نو متولد شده، به تماشایی روشنایی بنشینند. مراسمی که با حضور کهنسالان و بزرگان خانواده، به نماد کهنسالی خورشید در پایان پاییز و با تدارک خوراکی‌ های فراوان چون انار، هندوانه و سنجد برای بیداری دراز مدت، همراه می شد.

این آیین سالهاست که در باور ایرانیان پایدار مانده است، شاید دلیل این ماندگاری را نه تنها بخاطر، اثبات بلند ترین شب سال یعنی طولانی ترین تاریکی که نوید طولانی شدن روز از فردای این شب، را می دهد بلکه باید درآغاز استراحت طبیعت و آماده شدن آن برای زایشی دیگر، ‌برداشت محصول و بهره بردن از آن توسط مونسان زمین که همانا کشاورزان هستند، دانست.

شب یلدا به عنوان یکی از آیین های باستانی ایران در سال 1387، به ثبت میراث فرهنگی رسید تا فرصتی باشد برای گرامی داشت سنن و آداب کهن، حفظ نمودهای عمیق فرهنگی و مستحکم کردن میراث های گرانبهایی که از گذشتگان به ما رسیده است، گردهمایی های خانوادگی، انجام صله رحم و پاسداشت بزرگان، گفتگو و خوردن آجیل و میوه هایی چون هندوانه، خربزه، انار، ازگیل و انگور که از آن به عنوان "شب چره" یاد می شود و شاید دیگر کرسی مادربزرگ ها میزبان مجمع های بزرگ میوه و تغارهای آجیل نباشد اما همچنان تفال به اشعار حافظ در جمع های منتظر خورشید در شب یلدا مرسوم و روشنی بخش محافل ایرانیان است.

هر ساله مراسم انتظار برای دیدار طلوع و تولد خورشید با شکوهی هر چه تمام تر در خانه های گرم ایرانیان در سراسر جهان برگزار می شود تا نمود شبی باشد برای شکرگزاری بخاطر تمام برکت ها و رحمت هایی که خدای متعادل نصیب بندگان خود کرده و این شب ، شب میلاد و یلداست که می رسد.